Equine metabool syndroom, insuline resistentie en hoe komen we tot een diagnose?
Tegenwoordig is EMS, Equine Metabool Syndroom, een steeds beter bekende “ziekte”. Bij EMS hebben paarden een verstoorde gestoorde vet- en suikerstofwisseling waardoor ze veel sneller (te) dik worden.
Hoe herken je EMS:
- Snel te zwaar worden, easy keepers
- Vetophopingen in de manenkam, een harde manenkam
- Vetophopingen op de billen, rond het uier of de koker
- Hoog risico op hoefbevangenheid
Paarden met EMS hebben vaak insulineresistentie (IR). Bij insulineresistentie reageren (spier- en vet)cellen pas als de insulineconcentratie ongewoon hoog is. Wanneer een paard suiker opneemt zal de suikerwaarde in het bloed hoger worden en langer hoog blijven. De alvleesklier moet dan veel insuline aanmaken voordat het suiker voldoende opgenomen wordt in de cellen. Door de hoge suiker- en insuline waarde zijn de paarden extra gevoelig voor hoefbevangenheid.
Er is een erfelijke gevoeligheid voor insuline resistentie, sobere rassen zijn duidelijk gevoeliger. Echter ook langdurig blootstaan aan hoge suiker gehaltes in het voer kan ervoor zorgen dat minder gevoelige rassen IR ontwikkelen. Vaak hebben deze paarden een dikke manenkam en vetophoping rond de billen.
Wil je meer lezen over EMS en IR? Lees hier een uitgebreid artikel van onze dierenarts Floor op de online kennisbank van Paardenarts.nl: https://www.paardenarts.nl/kennisbank/insulineresistentie-en-equine-metabool-syndroom/
Hoe stel je de diagnose Insuline resistentie?
Recent is er een test ontwikkeld waardoor er vrij eenvoudig bepaald kan worden of een paard insuline resistentie heeft: de orale suikertest. Deze test kan gewoon thuis of op stal uitgevoerd worden en lijkt heel erg op de test die bij mensen wordt uitgevoerd.
Uitvoering test:
- De test kan op werkdagen van maandag tot en met donderdag uitgevoerd worden
- Het paard mag 8 uur van te voren geen krachtvoer of gras eten
- 2 uur voor aanvang van de test mag het paard ook geen hooi of kuil meer eten
- Bij aanvang van de test geef je een afgemeten hoeveelheid suiker siroop (Karo Light Syrup) op basis van het lichaamsgewicht aan het paard. Deze siroop geeft geen verhoogd risico op hoefbevangenheid en kan veilig gegeven worden
- Na 75-90 minuten komt de dierenarts langs en neemt bloed af
- Het bloed wordt gekoeld opgestuurd naar het laboratorium
- Het laboratorium bepaalt de glucose en insuline waarde
- Na 2 werkdagen is de testuitslag bekend
Bij een insuline waarden > 40 mU/L is de waarde te hoog en heeft het paard insulineresistentie. Het paard reageert dan afwijkend op suikers en heeft een hoger risico op hoefbevangenheid.
Behandeling
Er is geen eenvoudige behandeling of medicijn voor insuline resistentie. Het belangrijkste is dat het paard gaat afvallen en zo min mogelijk suiker binnen krijgt. Er zal dus vooral gekeken worden naar het rantsoen en deze zal aangepast worden, hier kunnen de dierenartsen van Paardenpraktijk Utrecht goed in adviseren. Daarnaast kunnen we in ernstige gevallen ondersteunen met medicatie welke de bloedsuiker spiegel helpen verlagen. Deze humane medicijnen zijn kostbaar en gelukkig vaak niet nodig.
Aanpassen rantsoen:
Het belangrijkste bij een paard met Insulineresistentie is om zoveel mogelijk suiker uit het rantsoen te halen. De meest eenvoudige stap is om alle krachtvoer uit het rantsoen te halen, deze hebben paarden zeker niet nodig. Het rantsoen zal voornamelijk bestaan uit ruwvoer aangevuld met een vitamine/mineralen balancer.
Hoeveel je van het ruwvoer moet geven en wat er precies in het ruwvoer zit aan suikers en eiwit is niet met het blote oog te zeggen en kan erg per type ruwvoer verschillen. Het eiwitgehalte is vaak wel in te schatten maar het suikergehalte helemaal niet. De hoeveelheid suiker hangt namelijk erg af van wanneer het gemaaid is en of het wel of niet bemest is geweest. De enige manier om het suikergehalte te meten is door het ruwvoer te laten analyseren.
Er zijn verschillende bedrijven die een ruwvoeranalyse aanbieden in de vorm van een Quickscan. Na het insturen van het ruwvoer krijg je vaak na een kleine week de uitslag. Belangrijk is dat de uitslag daadwerkelijke waardes geeft en geen ranges, vraag aan de dierenarts waar je de test het beste kunt laten uitvoeren. Met de quickscan kunnen onze dierenartsen gaan berekenen wat de ideale hoeveelheid ruwvoer voor je paard is en of alle voedingsstoffen zoals eiwit voldoende in het ruwvoer aanwezig zijn. Ook kan soms uit de analyse naar voeren komen dat het ruwvoer minder of helemaal niet geschikt is. Het lijkt een hele puzzeltocht maar is met hulp goed uit te voeren en heeft vaak verbazingwekkende resultaten. Schakel onze dierenartsen in als je meer wilt weten of begeleiding voor je paard wilt inschakelen.
